Agorafobi Nedir?
Agorafobi terimi kısaca alan korkusu olarak tanımlanmaktadır. Agorafobi nedir diye inceleyecek olursak; Agorafobi, bir panik atak veya panik atağa benzer bir belirtinin oluşması sonrası, kendine yardım sağlanamayacağı veya bulunduğu zor durumdan kurtulamayacağı halinde korkmak, telaşa kapılmak olarak tanımlanmaktadır. Bu hastalık açık geniş ve açık olan bir ortamda yalnız kalındığında hissedilir. Hastalığa sahip kişiler, kontrol edilemeyen bir korku hissederler ve korku sebebiyle kendilerini eve hapsederler. Açık bir alanda yalnız kaldığında hissedilen bu durum, aynı zamanda kalabalık bir ortamda bir sorunla karşılaşıldığı zaman hastanın kimseye ulaşamayacağını düşünüp korkması halinde de oluşur. Bu sebeple; hastalar, alışveriş merkezi, sinema gibi alanlara gittiklerinde yanlarında birilerini götürmek isterler veya bu alanlara hiç gitmemeye çalışırlar. Ayrıca Agorafobi hastalığı panik atakla görülen bir hastalıktır.
Agorafobisi Olan Kişilerin Kaçındıkları Ortamlar
Agorafobisi olan kişiler bazı ortamlardan uzak durmaya çalışırlar. Bu ortamları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Kalabalık olan her yer
- Büyük marketler, alış veriş merkezleri, spor müsabakaları
- Kaçmanın çok zor olabileceği kapalı mekânlar
- Asansör, otobüs, tünel gibi dar ve oldukça basık olan ortamlar
- Araba sürerken uzun süren yolculuklar ve uzun köprülerden geçmek
- Güvenli olarak düşündükleri ev ortamından uzak bir yerde durmak
- Herhangi bir yerde tek başına kalmak
Yukarıda sayılan ortamlardan uzak durmaya çalışan Agorafobi hastalarının bazıları bu durumdan korkup hiç davranışta bulunmazken bazıları ise bu ortamlardan tamamıyla uzak durmaya çalışırlar. Bazıları ise yukarıda sayılan sadece bir nedenden dolayı Agorafobi hastası olabilir ve panik atak yaşayabilir. Bu sebepler, Agorafobi hastaları oldukça içe kapanık ve sosyal özelliği gelişmemiş kişilerden oluşmaktadır.
Agorafobi Hastalığı Nedenleri
Agorafobi hastalığı insanlarda bazı etkenlerden dolayı oluşur. Agorafobi nedenleri kendi içinde üç bölüme ayrılmaktadır. Bu nedenleri ise şu şekilde sıralayabiliriz:
- Biyolojik Etkenler: Yapılan araştırmalar Agorafobi hastalığının sinir sistemindeki sorunlar sebebiyle oluşabileceğini göstermiştir.
- Genetik Etkenler: Eğer ailesinde daha önce Agorafobi hastası olan biri var ise, bu hastalık diğer aile bireylerine geçerek hastalığın yaşanmasına sebep olabilir. Yapılan araştırmalar ise ailesinde Agorafobi hastası olan bir kişinin, normal bir kişiye göre sekiz kat daha risk altında olduğunu göstermektedir.
- Psikososyal Etkenler: Daha çok çocukluk döneminde yaşanan bazı durumların ilerleyen yaşlarda Agorafobi hastalığına sebep olabilme durumudur. Bu etkende çocuk; anne veya babasından birini küçük yaşta kaybettiği zaman, ilerleyen yaşlarda Agorafobi hastalığına yakalanabilmektedir. Tamamen psikolojik olan bu şey kişiden kişiye değişebilmektedir.
Agorafobi Hastalığı Belirtileri
Agorafobi hastalığının ilk ve en önemli belirtisi kişilerdeki panik bozukluklarıdır. Bu hastalık panik bozukluğu ve depresyon ile görülebilir. Agorafobisi bulunan kişilerde panik bozukluğu olduğu için; panik bozuklukları tedavi edilir ise Agorafobi hastalığı da ortadan kalkar. Bu hastalık için görünen belirtileri şu şekilde ayırabiliriz:
- Fizyolojik Belirtiler: Terleme, kalp çarpıntısı, başın dönmesi ve aşırı hızlı nefes alıp verme.
- Psikolojik Belirtiler: Korku, çaresizlik ve ölecekmiş hissi, endişe ve panik.
Agorafobi Hastalığı Tedavisi
Agorafobi belirtileri agorafobi tedavisi gerek ilaç ile gerekse psikolojik yöntemler ile yapılabilmektedir. Kullanılan teknikler itibari ile bu tedaviler büyük oranda etkili sonuç vermektedir. Fakat bazı hastalar için yüzde yüz çözüm olmasa da kişilerdeki panik bozukluklarının büyük oranda azaltıldığı görülmüştür. Agorafobi hastalığı tedavisi için kullanılan yöntemleri şu şekilde sıralayabiliriz: Agorafobi belirtileri agorafobi tedavisi gerek ilaç ile gerekse psikolojik yöntemler ile yapılabilmektedir. Kullanılan teknikler itibari ile bu tedaviler büyük oranda etkili sonuç vermektedir. Fakat bazı hastalar için yüzde yüz çözüm olmasa da kişilerdeki panik bozukluklarının büyük oranda azaltıldığı görülmüştür. Agorafobi hastalığı tedavisi için kullanılan yöntemleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- İlaç İle Agorafobi Tedavisi: İlaç ile tedavide genel olarak anksiyete ilaçlar ve antidepresanlar kullanılmaktadır. Antidepresan ilaçla tedavide kullanılan ilaçlar ise, serotonin gerialım ilaçlar (sertralin, fluoksetin, essitalopram, sitalopram, paroksetin) ve trisiklik ilaçlar (klomipramin ve imipramin gibi) olmaktadır.
- Psikolojik Yöntemlerle Agorafobi Tedavisi: Bu yöntemlerde daha çok bilişsel davranışçı yöntemler kullanılmaktadır. Bu süreçte hastaya bir eğitim modeli uygulanır. Hastanın bu rahatsızlık ile ilgili olarak bilinçlendirilmesi sağlanır. Kişinin Agorafobi ile kazandığı olumsuz davranışlar yok edilmeye çalışılır. Kişiye kaygı veren, panik yaratan durumlar tespit edilerek, bilinçaltına çözüm yolları kabul ettirilmeye çalışılır. Panik durumlarına mantıklı çözümler getirilerek yapılan bu tedavide, kişinin daha önceden sahip olduğu olumsuz fikirler değiştirilmeye çalışılmaktadır.
Ayrıca Agorafobisi olan kişilerin korkularıyla baş etmelerine yardımcı olmak, korkulan bu durumların çözümüne yönelik bilimsel adımlar atmak, çözüm yöntemlerinden biridir. Örnek verecek olursak; alışverişe tek başına gitmekten korkan bir Agorafobi hastası için, yalnız olarak alışverişe gitme konusunda eğitimler verilerek destek olunabilir. Bununla birlikte; normal bir şekilde soluk almayan, aşırı hızlı soluk alıp veren kişilere verilen eğitimlerle de Agorafobi hastalığından kurtulmak mümkündür. Bilişsel davranışçı yöntemlerinden biri olan bu eğitim ile soluk alıp verme normal bir seviyeye çekilerek, kişinin panik yapması engellenebilir. Soluk alıp verme normalleşir ise doğru soluk alan hastalar, olası panik durumlarını daha kolay atlatırlar. Bu tedaviler ise genellikle 10-15 gün sürebilmektedir.
Kullanılan bu yöntemlerden en etkilisini tespit etmek, tamamen hastanın kişisel özelliğine bağlıdır. Yapılan araştırmalar, ilaç ile tedavide Agorafobi hastalığının tekrar görülebileceği görülmüştür. İlaç bitse bile devam eden bu hastalık için en etkili yöntemin psikolojik tedavi yöntemi olabileceği istatistiksel olarak görülmüştür. Bu sebeple, Agorafobi hastalığının tedavisi için bilişsel davranışçı teknikler daha etkili olabilecektir.
